In de serie ‘De gezichten achter de knokploeg Westland’ passeren voornamelijk onbekende leden van het (gewapend) verzet uit de regio de revue. Dit keer gaat de aandacht uit naar een ‘bankier’. Al vroeg raakte de heer Klapwijk betrokken bij het verzet. Na de bezetting van Nederland door nazi-Duitsland sloot hij zich al snel aan bij het verzet. Het betrof hier de Ordedienst. Echter, door enkele arrestaties in het Westland van leidinggevende OD-leden, zorgden de overige OD’ers uit deze regio ervoor dat ze onder de radar bleven voor de Duitse bezetter. ‘Oom Dirk’ sloot zich vervolgens aan bij de knokploeg van ‘Oom Piet’ en de LKP van ‘Bertus’. Tijdens deze periode bewees hij onder meer enkele gevangen-genomen Westlandse verzetsleden een grote dienst. Wie was deze ‘Oom Dirk’ en wat was zijn rol in het verzet?
Januari 2025
Persoonlijke achtergrond
‘Oom Dirk’ zag het levenslicht op een mooie zomerse dag in de maand juli 1905. Een jaar daarvoor waren zijn ouders in het huwelijk getreden. Ongeveer een jaar na de geboorte van kleine ‘Oom Dirk’ kreeg het gezin Klapwijk uitbreiding. Het gezin kreeg een meisje erbij. In de tweede helft van de jaren twintig kwam Klapwijk als jonge vent terecht bij de Coöperatieve Boerenleenbank in Naaldwijk. Blijkbaar had hij verstand van zaken en presteerde Klapwijk naar volle tevredenheid, want binnen enkele jaren klom hij op van hulpkassier tot kassier in vaste dienst.
De jaren dertig
De heer Klapwijk ontmoette eveneens zijn latere echtgenote, Alida Cornelia den Drijver. Zij woonde toentertijd in Loosduinen. Blijkbaar sloegen de vonken over en konden ze het onderling goed met elkaar vinden. In ieder geval maakten ze samen de nodige kilometers op de fiets om elkaar ontmoeten. Enkele jaren na de Beurskrach stapte hij met haar in het huwelijksbootje en gaven ze op 12 mei 1931 elkaar het ja-woord in de gemeentehuis van Naaldwijk. Tijdens hun huwelijk kregen zij drie kinderen: twee zonen en een dochter. In de jaren daaropvolgend werd hij lid van het Genootschap Oud-Westland. Eveneens zette hij zich in voor de Nederlands-Hervormde kerk in zijn woonplaats, onder meer als diaken.
Werken aan ‘een geest van verzet’
Al snel na de bezetting raakte hij betrokken bij het verzet. Allereerst door het kweken van een geest van verzet bij de mensen in zijn omgeving. In het begin was ‘Oom Dirk’ actief voor de Ordedienst (OD). Na enkele arrestaties in 1942 zorgde Klapwijk ervoor dat hij onzichtbaar bleef voor de Sicherheitsdienst. In diezelfde periode zette hij zich in bij het helpen van onderduikers voor het vinden van een adres om te ‘duiken’. Degenen die op zijn hulp konden rekenen waren onder meer Joodse gezinnen, kinderen van Joodse ouders, politieke tegenstanders van het nazi-regime en jonge mannen. Tevens zette ‘Oom Dirk’ zich in voor de verspreiding van meerdere verzetskranten, zoals Vrij Nederland en later Trouw.
‘De bankier’
Gedurende de bezetting kwam zijn opgedane ervaring in het bankwezen hem heel goed van pas. Door de jaren heen had hij een groot netwerk opgebouwd. Kortom, hij was een bekend en vertrouwd gezicht bij veel mensen in en buiten het Westland. Hierdoor wist hij met regelmaat grote bedragen bijeen te brengen. Dit geld werd meerdere keren ingezet voor het vrijkopen van verschillende ‘politieke’ gevangenen, waaronder zijn dorpsgenoot architect Jolinck. In hoeverre dit ook gold voor de poging om ‘Bertus’ vrij te kopen, via enkele hoge officieren bij de SD, is niet duidelijk. Persoonlijk ga ik daar wel vanuit. Verder beheerde hij het geld dat soms bij de overvallen en kraken die werden gepleegd door de knokploeg Westland in de handen van het verzet terecht kwam.
Knokploeg Westland
Vanwege zijn werkzaamheden voor de OD kwam Klapwijk in contact met zijn dorpsgenoot Piet Doelman. Iemand die hij al kende in verband met zijn werkzaamheden als kassier bij de Boerenleenbank. De onderlinge samenwerking leidde ertoe dat Klapwijk steeds meer optrok met de knokploeg Westland, waaronder ‘Oom Piet’, ‘Joop’, ‘Otto’ en ‘Kleine Niek’. Door zijn activiteiten voor het verzet moest ‘Oom Dirk’ op een gegeven moment onderduiken. De Duitsers waren op een gegeven moment op de hoogte van zijn activiteiten als ‘binnenlandse terrorist’.
De Binnenlandse Strijdkrachten
Bij bundeling van de verschillende verzetsgroepen speelde ‘Oom Dirk’ een bemiddelende rol en wist hij deze tactvol en diplomatiek te ondersteunen en te begeleiden. Mede hierdoor werd ‘Oom Dirk’ benoemd tot commandant van het district Vlaardingen/Westland voor de BT (Bewakingstroepen).In het laatste oorlogsjaar deed Klapwijk eveneens actief mee aan het plegen van verzet, onder meer door het commando te voeren bij verschillende droppings. Deze vonden onder meer plaats in de omgeving van Benthuizen, Waddinxveen en Berkel en Rodenrijs.
Scheveningen
Na de arrestatie van ‘Oom Piet’, onderwijzer Willemsen en enkele anderen leden van de knokploeg Westland, probeerde Klapwijk met enkele andere hen vrij te kopen. Bij deze poging werd ‘Oom Dirk’, samen met nog enkele anderen, gearresteerd. Zij kwamen ook terecht in het Oranjehotel in Scheveningen. Door het manmoedig optreden van enkele anderen uit het Westlands verzet, lukt het hen om ‘Oom Dirk’, ‘Oom Piet’, onderwijzer ‘Willemsen’ en nog meerdere verzetsleden te bevrijden, voordat zij op het allerlaatste moment alsnog zouden worden gefusilleerd door de Duitsers op de Waalsdorpervlakte.
Na 1945
In de jaren na de bevrijding bleef Klapwijk bleef Klapwijk werkzaam voor de Boerenleenbank. Tevens zette hij zich samen met ‘Oom Piet’ en vele anderen in voor de oorlogsweduwen en hun kinderen. Dit deden zij o.a. door het organiseren van ontmoetingen en bijeenkomsten onder de noemer ‘De Westlandse Druivendag’. Ook raakte hij betrokken bij het Comité Herdenking Gevallenen Naaldwijk. In 1980 overleed zijn vrouw en ‘Oom Dirk’ zelf blies zijn laatste adem uit in 1986.
